🧱 Geneza i wczesne lata (1981–1985)

• Zespół powstał w maju 1981 roku w Warszawie jako SS‑20 – prowokacyjna nazwa od radzieckiego pocisku. Już w 1982 zmuszeni byli zmienić nazwę na Dezerter z powodu cenzury państwowej

• Debiut odbył się w listopadzie 1981 podczas Mokotowskiej Jesieni Muzycznej pod szyldem SS‑20. Wiosną 1982 zagrali trasę „Rock Galicja” z TZN Xenna i Deuterem 

• W 1983 ukazał się legendarny singiel „Ku przyszłości”, zawierający utwór „Spytaj milicjanta”. Duża część nakładu została zniszczona przez cenzurę. Zespół wydawał też własne kasety w tank records

• W 1984 zagrali na festiwalu Jarocin dla 20 000 osób, a koncert został nagrany i później użyty na wydawnictwie Underground Out of Poland 

📀 Dyskografia: ważne albumy i okres transformacji

Pierwsze długogrające wydawnictwa (1987–1990)

• Kolaboracja (1987) – pierwszy oficjalny LP, wydany w Polsce w formie cenzurowanej (pikane fragmenty), co czyni go fenomenem w socjalistycznej fonografii 

• Underground Out of Poland (1987) – amerykańska wersja zawierająca materiale z Jarocina i wcześniejszych sesji; wydane przez Maximum RockʼnʼRoll dzięki wsparciu Joeyʼa Shithead z D.O.A. Album uznawany za najważniejsze wydawnictwo w historii polskiego rocka 

• Kolaboracja II (1989) i Wszyscy przeciwko wszystkim (1990) – album wydany także we Francji, poprzedził trasę po Europie Zachodniej i Japonię 

Lata 90. i nowe brzmienia

• Blasfemia (1992) – nagrana w Izabelin Studio, charakteryzująca się czystszym brzmieniem, inspirowanym grunge i hard rockiem 

• Jak powstrzymałem III wojnę światową (1993) – kompilacja archiwalnych nagrań, w tym cztery utwory gościnne z Katarzyną Nosowską

• Ile procent duszy? (1994) – album Matera/Grabowski dedykowany pamięci przyjaciela, z surowymi, społecznie zaangażowanymi tekstami 

• Deuter (1995) – reinterpretacja twórczości Deutera z Pawełem „Kelnerem” Rozwadowskim 

• Dalej: Mam kły mam pazury (1996), Ziemia jest płaska (1997) z akordeonem, i Decydujące starcie (2001) – nagrany w duecie Matera/Grabowski Śpiewnik

XXI wiek

• Nielegalny zabójca czasu (2004),

• Prawo do bycia idiotą (2010) – zdobywcy Fryderyka

• Większy zjada mniejszego (2014). Minialbum Nienawiść 100% ukazał się w 2019

👥 Skład zespołu

• Główne twarze: Robert „Robal” Matera (gitarzysta/wokal), Krzysztof Grabowski (perkusja/teksty) – od 1981 obecni w zespole 

• Basista: Dariusz "Stepa" Stepnowski (do 1985), Paweł Piotrowski (1985–1993), Tony von Kinsky (1994–1999), od 2000 Jacek Chrzanowski

🌍 Styl i dziedzictwo

• Dezerter to mieszanka hardcore punku, społecznej krytyki i inteligentnych tekstów. Ich koncerty przyciągały tysiące fanów, zwłaszcza Jarocin 1984 z 20 000 widzów

• Są uznawani jako najbardziej wpływowy polski punkrockowy zespół – cytowani nawet na reddicie jako „najbardziej legendarny punkt dance” Reddit:

  „The most legendary Polish punkrock specimen would be Dezerter though … Jesus, Wojna głupców and Niewolnik as their best IMO.”

• Kolejny cytat:

  „Dezerter mixed punk…remain one of the most important formations of youth rebellion in the 1980s.” Pitchfork+5Reddit+5Wikipedia+5.

• Pitchfork zwraca uwagę, że Dezerter pomógł zaprezentować polski punk światu dzięki albumowi Underground Out of Poland 

✅ Podsumowanie

Dezerter to nie tylko kapela — to symbol oporu, niezależności i krytycznej świadomości społecznej. Od cenzurowanych singli, przez kultowy Underground Out of Poland, aż po nagradzane albumy XXI wieku — ich muzyka była i pozostaje fundamentem polskiej sceny alternatywnej.